Terug naar Moeder Aarde

Als ik uit de auto stap, hoor ik vogels fluiten. Ze laten zich niet verjagen door de hitte. Dat begrijp ik wel, want er zijn genoeg schaduwrijke plekjes waar ik nu ben. Een zuchtje wind blaast de warmte zachtjes weg.

Ik loop het bospad op en zie dat meteen rechts van mij een open plek is gecreëerd. Van boomstammetjes en planken zijn eenvoudige bankjes gemaakt, die in een halve cirkel zijn geplaatst. Vooraan staan vijf boomstammetjes in een rij neergezet. Linksvoor staat een houten spreekgestoelte. Het is de boskapel.

Ik loop door naar de bosrand. Bijen vliegen af en aan naar hun korven, verdekt opgesteld in een schuurtje achter hoge distels en wilde bloemen. Zij zorgen met hun bestuivingswerk niet alleen voor leven op dit veld en onze aarde, maar staan ook symbool voor geboorte, dood en wederopstanding, en zelfs voor onsterfelijkheid. Door dit alles zijn ze van bijzondere betekenis op deze plek.

Naarmate ik langer kijk naar het open veld voor mij, onderscheid ik steeds meer planten, grassen en bloemen. Zoveel kleuren groen, met daartussen wuivend geel, paars en wit. Een enkele rode klaproos. En naarmate ik langer kijk, ontwaar ik boven het bloeiende veld tientallen, misschien wel honderden vlinders.

De symboliek op deze zomerse dag raakt me. In mijn verbeelding vliegt er voor elke begraven persoon een vlinder.

Prachtig symbool voor de ziel. De vlinders maken de plek, waar zoveel rouw en verdriet wordt beleefd, zo zonnig, warm, stralend en licht.

Steeds meer mensen kiezen voor eeuwige rust op een natuurbegraafplaats. Hun lichaam wordt, al dan niet gecremeerd, teruggegeven aan Moeder Aarde. Als ritueelbegeleider help ik jou met liefde een bij deze plek passende afscheidsceremonie voor te bereiden en uit te voeren.

Wat je altijd al wilde weten

De vraag die ik best eens krijg, en die misschien wel valt in de categorie ‘altijd al willen weten, maar nooit durven vragen’ is ‘Wat doet een ritueelbegeleider eigenlijk’?

Een ritueelbegeleider is erin gespecialiseerd nabestaanden te helpen een uitvaart inhoudelijk vorm te geven. Er zijn uitvaartondernemers die dit in hun ‘pakket’ hebben, maar er zijn ook uitvaartondernemers die zich liever houden bij (de enorme hoeveelheid) praktische, administratieve en juridische handelingen die verricht moeten worden, en graag een ritueelbegeleider inschakelen voor het bedenken en uitwerken van de inhoud van de afscheidsceremonie zelf.

Omdat het veel werk is. Veel van de organisator vraagt. Omdat het een vak is. En omdat samenwerken meer brengt dan alleen werken. Omdat een goed en mooi afscheid belangrijk is voor nabestaanden.

Eigenlijk is ritueelbegeleiding al een heel oud beroep. Want er zijn parallellen te trekken met datgene wat een pastoor of een dominee deed en doet bij een uitvaartplechtigheid in de kerk. Echter, steeds minder mensen kiezen voor een afscheid in kerk, dus wat doe je dan? Er zijn ook verschillen met de pastoor en de dominee.

Het grootste verschil is vaak het niet-religieuze. Uiteraard kan een ritueelbegeleider zijn of haar eigen geloof hebben, en zegt het ook niets over de mate van spiritualiteit die een ritueelbegeleider ervaart in het leven of kan inbrengen in een afscheid. Maar waar bij een afscheid in de kerk toch ook het gedachtengoed van die kerk een belangrijke rol speelt (wat prachtig is als het ook bij de overledene en nabestaanden past), ligt bij een ritueelbegeleider de nadruk op het persoonlijke, wat dus niet religieus hoeft te zijn (maar het kán wel).

Wat was de rode draad in iemands leven, of misschien wel de minder grijpbare gouden draad? Is er een metafoor of symbool voor het geleefde leven? Iets dat, in een ritueel of misschien wel in de hele afscheidsceremonie vervlochten kan worden?

Ritueelbegeleiders kunnen ook worden ingezet als er bijvoorbeeld sprake is van complexe familieverhoudingen en de nabestaanden met een onafhankelijke ‘buitenstaander’ willen komen tot een mooi afscheid.

Ritueelbegeleiders hebben geleerd altijd aan te sluiten bij de nabestaanden voor wie ze werken. Maar bovendien zijn ze er in alle soorten en maten. Er is er dus altijd een die bij jou of jullie past.

Mocht je nog meer willen weten, neem dan gerust eens contact met me op. Ik vertel je er graag meer over!

Cadeau van de liefde

Als ritueelbegeleider ondersteun ik nabestaanden bij het vormgeven van de uitvaart. En als zij dat willen, heb ik een kleine of grotere rol in de ceremonie. Dat is wat ik te ‘brengen’ heb. Hier en nu wil ik graag vertellen over wat ik ontvang, want dat vind ik minstens zo bijzonder.

Op de allereerste plaats wil ik het vertrouwen noemen dat nabestaanden mij geven. Vertrouwen om mij in hun leven toe te laten op misschien wel hun kwetsbaarste moment. Vertrouwen om het hoe en de woorden en gebaren van het afscheid van hun dierbare de wereld in te brengen.

Datzelfde geldt voor het aanwezig mogen zijn bij zoiets toch intiems als het afscheid nemen in een crematorium of ander huis van rouw. Wat zou ik daar ánders kunnen doen dan respectvol aan hun zijde staan, en meer nog dan dat, weten wanneer ik naast ze mag staan en wanneer ik mijzelf onzichtbaar terugtrek.

En enig idee hoeveel inspiratie zij mij geven, als het gaat om het vinden van de juiste woorden, gebaren, symbolen, rituelen en muziek om het geleefde leven tastbaar te maken in de mooiste en meest passende ceremonie?

Maar bovenal geven zij mij het cadeau van de liefde. Want liefde is -meestal- zó aanwezig tijdens een uitvaart. En ja, soms is er veel pijn en verdriet bij leven geweest, maar als het lukt om bij het afscheid in dit leven maar een glimpsje liefde te kunnen ontwaren, dan weet ik waarom ik hier ben en waarom dit is wat ik wil doen … en dan ben ik zo dankbaar!

Meedogenloos missen

Na het stille van jouw sterven
Volgde het ongeloof van het onverwachte en
Was daar ook het waardige wuiven

Gevolgd door een val van vorst
De tijd voor tranen plots gewist
Door een periode vol van pijn

Een waas van waanzin
Een scherm van scherpte
Een leven vol leegte

En meedogenloos missen

We wisten en weten
Dat voor alles een tijd is
Maar soms is er te veel, te snel

En nu, zoveel later
Is er ineens ruimte voor de regen
En tegen alle verwachting in

Straks
Misschien
Ooit

Een zuchtje zonneschijn

Lijntje liefde

Wat ooit wachtruimte van een Zuid-Limburgs treinstationnetje was, is omgetoverd tot een aangenaam en stijlvol zaaltje. Ik schuif aan op de achterste rij. Stoelen met rugleuning. De rij ervoor zijn blokkendozen met kussentjes erop.

Klokslag acht uur begint de lezing. Verder na verlies. Rouwdeskundige Daan Westerink haalt al snel de roze olifant tevoorschijn; het verdriet na verlies dat er ontegenzeggelijk ís, maar waar zo vaak omheen gesproken en geleefd wordt. Haar tip voor als je iemand ontmoet die verdriet om verlies heeft: doe maar net of het er niet is.

Hoe je dat doet? Door aan te sluiten. Te luisteren. Te zien. Serieus te nemen. Niet te betuttelen. Niet in te vullen voor een ander Te vrágen naar het verhaal van de ander.

Voor de pauze krijgen we de ‘opdracht’ dat laatste advies in praktijk te brengen en te vragen naar wat onze lezing-buur helpt bij verdriet. Het verhaal van mijn buurman is ontroerend. Herkenbaar. Niet gek eigenlijk. Want verliezen lijden we allemaal.

Soms zichtbaar, en nog veel vaker onzichtbaar. Net zoals het lijntje met en de liefde voor de overleden dierbare. Dat zo graag gezien en gehoord wil worden. Vraag ernaar, en maak het hoorbaar, zichtbaar, voelbaar. Van onzichtbaar verdriet tot een tastbaar lijntje liefde.

Voorbij de woorden

‘Met zoveel liefde
heb ik van jou gehouden’
zijn de woorden
die ik gisteren las

Ze kloppen maar
niet voor mij
Omdat mijn liefde
nooit ooit over was

Al ben jij nu
niet hier bij mij
Jouw liefde voelt
als heel nabij

Deze dag anders tegelijk
als zoveel andere
laat ik de sluiers wijken
tussen de werelden

van jou en mij
Om je vast te houden
En met mijn hart
voorbij de woorden

te zeggen
wat ik voor je voel
En ik weet dat jij weet
wat ik bedoel

Er is zoveel liefde
meer te geven
dan mogelijk is
in een mensenleven

Moederdag 2018

Mooie woorden voor iedereen

Onlangs kreeg ik de vraag of ik alleen maar werk voor hoger opgeleiden. Of eigenlijk niet één keer, maar zelfs een paar keer achter elkaar. In eerste instantie begreep ik niet zo goed waar de vraag vandaan kwam, maar na wat pluizen denk ik dat ik weet waarom de vraag werd gesteld.

Allereerst mijn antwoord: ‘Nee, natuurlijk werk ik niet alleen maar voor hoger opgeleiden. Ik werk voor en met iedereen die in de verdrietige situatie komt waarin afscheid moet worden genomen van een dierbaar persoon.’ Is dat misverstand in ieder geval uit de wereld!

Dan nu terug naar het waarom van de vraag. Ik denk dat ie voortkomt uit het feit dat ik in mijn gedichten kies voor mooie woorden. Gewoon, omdat ik daarvan hou. Van gedichten-woorden.  Van ‘poëtische’ woorden. Maar ik ben vast niet de enige die van mooie woorden houdt. En belangrijker dan dat: ik hou van persoonlijke woorden.

Woorden die passen bij degene van wie we afscheid nemen. Ik giet de verhalen en herinneringen, die worden verteld ter voorbereiding op het afscheid, in mooie en  persoonlijke woorden. Voor iedereen.

 

Vlecht van leven

Als het leven
zich heeft teruggetrokken
in eindeloos duister

En harten
zijn gebroken
in ontelbare scherven

Als de stilte
oorverdovend schreeuwt
in oneindig groot verdriet

Dan wil ik het luisterend oor wel zijn
dat een begin van scherven heelt
met gouden lijm

Ik troost door te weven
met de draden van het leven
van wie er niet meer is

Neem ik een pastellen draad
voor de dagen van diens jeugd

Een donkere
voor de dagen vol met pijn

Een oranje voor het geluk
en een grijze voor het verdriet
dat er beide ook mocht zijn

Zoek ik naar de rode draad
van dit voorbije leven

Verweef tot slot een gouden draad
van wat nog steeds essentie is

Ik vlecht de draden tot een afscheid
dat schoonheid en vergaan tastbaar maakt

En al duurt het afscheid op de klok maar even
de herinnering blijft
voor eeuwig
vervlochten in de tijd

Gouden lijm

Wat als
jouw leven plots
tot stilstand komt

En dat van ons
voor altijd anders
verder gaat

Wat als onze tranen
de rouwste randjes
hebben gesleten

En wij scherven van leven
vol gouden lijmherinneringen
plakken tot nieuw begin

Wat als
jouw heengaan
zo heeft moeten zijn

In al onze duisternis
inzichten en licht heeft gebracht
omdat wij hier en nu

Meer dan ooit
met jou en ieder ander
verbonden zijn

Naar zonniger tijden

Mensen huilen en wuiven
naar jullie stip aan de horizon
avontuur en nieuw leven tegemoet
somewhere ‘down under

Land vol zon, zee en zand
Een prachtig jongetje
gevolgd door dochtergeluk
Tot glanzend down under verstoft

Omzwervend naar Engeland
Dan een moedig besluit
Als vrouw van de wereld alleen verder
met een kind aan elke hand

De liefde en zorgzaamheid voor ieder ander
in elke vezel van je lijf
maakt alles mogelijk
Je bent er altijd

Als dochter
Als zus
Als moeder
En als oma

Heimwee naar zonniger tijden
maakt jou Waltzing Matilda

En nu huilen en wuiven wij
naar jouw stip aan de horizon
Want jij bent
nieuw avontuur en leven tegemoet

 

Gedicht voor mijn schoonmoeder,
geboren 20 december 1934 – heengegaan 21 december 2017